O sztukach wszelakich - reforma teatralna

reforma teatralna, to w danej epoce określenie ruchu teatralnego, który przynosił zasadnicze zmiany w życiu teatru i w znacznym stopniu wpływał na kulturę artystyczną epoki.

reforma teatralna, to w danej epoce określenie ruchu teatralnego, który przynosił zasadnicze zmiany w życiu teatru i w znacznym stopniu wpływał na >kulturę artystyczną epoki. Z tego punktu widzenia można przyjąć, że pierwszymi reformatorami byli twórcy antycznego teatru (m.in. Arion, Tespis, Sofokles, Eurypides, Ajschylos), którzy świadomie przetwarzali formy obrzędu religijnego w widowiska do oglądania; pisali oryginalne > dramaty, tworząc spektakle z udziałem > aktorów grających dla widzów w kreowanej przez > scenografię rzeczywistości oraz przetwarzając > teatralną architekturę - profesjonalnie przystosowane miejsca do prezentacji widowisk.
Drugim świadomym ruchem reformatorskim był przełom renesansowo-barokowy, kiedy zaczęto nawiązywać do teatru antycznego twórczo łącząc go z teatralnym dorobkiem średniowiecza; narodził się teatr muzyczny – miał być odwzorowaniem klasycznej tragedii – z którego następnie powstała > opera; pisano dramaty na wzór greckich tragedii (np. Odprawa posłów greckich), lub je przekształcano (np. dramaty Wiliama Szekspira); korzystając z kształtu teatru antycznego tworzono miejsca gry (> scena terencjuszowska) i budynki teatralne (m.in. Teatro Olimpico w Vincenzie, 1582) a następnie Teatro Farneze w Parmie (1618).
W okresie oświecenia reforma teatru związana była przeważnie z poważnymi dyskusjami o formie teatru, dramatu i jego funkcjach społecznych; w wyniku tego zaczęły powstawać stałe publiczne teatry miejskie a zwłaszcza > teatry narodowe; rozwinęło się piśmiennictwo teatralne w formie stałych dyskusji teoretycznych i > krytyki teatralnej.
Przełom XIX i XX w. przyniósł > Wielką Reformę Teatru (WRT), która przede wszystkim zainicjowała poszukiwania nowych form teatralnego wyrazu opartych na przeświadczeniu, że teatr jest sztuką autonomiczną i widowiska teatralne są autorskim dziełem ich twórcy; realizacja tych założeń przyniosła powstanie m.in. teatru reżysera, inscenizatora, teatr. > metody Stanisławskiego.
Pokolenie lat 50-70 XX w. kontynuowało ruch twórców WRT; ich dokonania, nazywane są Małą lub > Drugą Reformą Teatru, zaczęły podważać zasadę podziału na aktora i widza; aktor, jako członek wspólnoty ideowo-artystycznej, staje się animatorem spotkania z widzem, a celem spotkania jest uczynienie z widza świadka, uczestnika, współtwórcą wydarzenia, które w niektórych przypadkach przestaje być widowiskiem a staje się swego rodzaju obrzędem. I jak należy się spodziewać z tych nowych form obrzędowych narodzi się kolejna, nowa formuła spektaklu teatralnego.


Kazimierz Braun, Druga Reforma Teatru? Wrocław 1979; Kazimierz Braun, Wielka Reforma Teatru w Europie. Wrocław 1984;
« powrót
facebook